ELENA ESPINOSA Y NELLY PEREZ GIRÁLDEZ.
ABEL CABALLERO CON NELLY PÉREZ Y ANGEL RIVAS.
Realizadas por: Dpto. de Estudios e Proxectos Medioambientais da Asesoría Integral Breogán (AIB) y o Dpto. de Estudios do grupo GECMA. GECMA, ven pedindo, dende fai tempo que as autoridades gobernen para a paz, o desenrolo sostible e a ecoloxía, porque ese é o futuro que necesita o planeta.Dende GECMA o primeiro que queremos facer é un recoñecemento implícito ás orixes do ecoloxismo así como aos grupos e persoas que abriron unha nova vía para a reconciliación do home coa natureza. Así pretendemos, o vimos feito dende fai 30 anos, abandeirar este tema de gran sensibilidade cidadá e de vital importancia para a vida no planeta, fomentando o asociacionismo que nos axude a realizar un desenvolvemento sostible dos pobos e das cidades. Queremos ser solidarios a nivel global e para iso abriremos canles e mecanismos de participación social eficaz, contando con todos, para que os nosos estudios e acción política, realizados interdisciplinariamente, actúen horizontalmente porque sabemos que o desenvolvemento sostible afecta interadministrativamente ás distintas concellalías e administracións. A administración non pode permanecer inactiva e, ante o cada vez maior grado de protección medioambiental que demanda a sociedade en xeral e a da área e comarca viguesa en particular, vén obrigada a propor que se dea unha resposta eficaz e adecuada, que coordine a acción pública orientada á prevención e control da contaminación, á eficiencia dos mecanismos de xestión e ao fomento da concienciación e participación cidadá.
O noso plantexamento entronca coa definición que se fai de desenvolvemento sostible dende unha perspectiva global-local (GLOCAL). Atraveso desta visión integrada pretendemos que os concellos da Área Metropolitana de Vigo lideren o proceso de sostibilidade que hai anos debería haber feito. Para elo ha comprometerse o traballo de toda a organización municipal no desenvolvemento da sostibilidade dende os marcos de xestión e técnicos, e de democracia participativa que aparecen na Campaña Europea de Cidades Sostibles e nos compromisos da CARTA DE AALBORG e o modelo de xestión socioambiental das AXENDAS 21.
A Ärea Metropolitana de Vigo, referímonos ao ámbito xeográfico que abrangue a que será esa área, como entorno social e ambiental máis grande de Galicia e eixo da Eurorrexión Galicia-Norte de Portugal, non pode deixar pasar o reto de desenvolver a súa propia estratexia de sostibilidade, con base na Axenda 21 Local, para que deste xeito poda conxugar o crecemento económico, social e político non só para os nosos fillos, senón tamén para os nosos netos.
Hoxe en día está plenamente asumido que un modelo de crecemento desenvolvista e incontrolado non é viable no tempo. Pola contra, o desenvolvemento ten que ser compatible coa protección e promoción do medio ambiente, definindo un modelo de desenvolvemento caracterizado pola sostibilidade.
Calquera proxecto debe permitir atender ás necesidades do presente sen poñer en perigo a capacidade das xeracións futuras para resolver os seus problemas. Por outra banda unha adecuada integración da política medio ambiental na acción política global, permite definir modelos de desenvolvemento a nivel local, integrando patrimonio histórico e natural.
Moito se fala estos días da pasible ampliación da ponte de Rande, sen tocar as pilas nen a cimentacióon e con cables exteriores, desta maneira o grupoo GECMA pregúntase ¿A ampliación da Ponte de Rande será estética, segura e técnicamente viable e ademais resolverá os problemas?. Por otro lado también nos podiamos preguntar ¿Cual es el mantenimiento del cableado y del interio del puente?, si hay un buen mantenimiento este puente puede durar una eternidad.
Na posible ampliación da ponte, aínda que cos datos de que dispoñemos non o vemos claro, haberíanse ter en conta os problemas que xurdiron cos bolos para formar a base dos pilares actuais, o que require, na nosa modesta opinión, un estudo moi concreto das necesidades de reforzar dita base, a parte de colocar novos tirantes, interiores e exteriores, nas dúas vías de acceso, como moito unha en cada sentido e ademais cremos que é imprescindible ter en conta a estética deste ponte xa emblemático, con isto non queremos dicir que sexa desaconsellable poñer enriba da mesa este proxecto para comparalo con outros que poidan xurdir, tendo en conta as análises, o custo e todos os informes técnicos, así como as posibles vantaxes ou desvantaxes que supoñería canalizar o tráfico nun mesmo sitio, o curto espazo de Rande, ou se logo se formaría un funil. Por outra beira cremos que se necesitaría contar coa opinión e o apoio económico da concesionaria ou que dera contrapartidas que poidan beneficiar aos cidadáns de Vigo, Redondela e Pontevedra, mantendo os beneficios que disfrutan os do Morrazo. Outro tema a ter en conta é o tempo que se tardaría en realizar esta obra, polo que sería convinte non empezála ata que non se faga e acabe a Autovía que se ven reclamando para enlazar Vigo con Pontevedra.
Manéxanse importantes cifras -millóns de euros- que se anuncian para o proxecto de ampliación da ponte de Rande, pero non serían suficientes se se fai como ten que ser, o prezo aumentaría bastante, talvez habería que reflexionar en voz alta sobre algunhas consecuencias da súa execución. A principal, claro, acerca de se o investimento resolverá os problemas de impacto visual, estética, seguridade, técnico e dun modo estable e duradeiro e, polo tanto, se o orzamento estimado cumprirá os obxectivos e se non sería razoable que se analizasen máis fondo outras alternativas que dean servios á Autoestrada e a toda esta gran área metropolitana.
Os membros do GECMA aspiramos a unha sociedade con maiores niveis de benestar, maior cohesión social e maior sostibilidade. Para conseguilo, apostamos por un modelo de crecemento económico equilibrado e duradeiro.
En GECMA temos unha visión integradora da relación do home co seu contorno. Creemos nas políticas de conservación de recursos e de eficacia enerxética orientadas a buscar o desenvolvemento sostible, sen poñer en perigo a renovación dos recursos.
O GECMA é consciente de que as condicións ambientais da cidade e o seu hínterland, da área metropolitana, afectan e afectarán directamente á saúde e calidade de vida dos cidadáns. Ordenación do tráfico, recollida de residuos, abastecemento de auga, prevención e extinción de incendios, saúde pública,... son competencias municipais que esixen de actividade normativa dos Concellos cun obxectivo claro que guíe as súas actuacións: a sostibilidade. Apostamos por un desenvolvemento sostible que non comprometa a capacidade das futuras xeracións para vivir e desenvolverse. Aí o noso compromiso firme para abordar o medio ambiente de forma integral, coa participación cidadá, e pedimos que desde a Xunta e os concellos, contando con todos, combatamos a contaminación do auga, chan, aire, ruído, degradación de zonas verdes, inseguridade alimentaria e vial, prevención de incendios, despilfarro de auga e enerxía, etc.
Conscientes da necesidade de que os cidadáns sexan axentes impulsores do cambio na xestión de residuos, o GECMA comprométese a fomentar campañas de divulgación e concienciación, e participar consolidando a responsabilidade compartida da xestión entre cidadáns, administracións, ecoloxistas e os distintos sectores económicos implicados, impulsando os empresarios, responsables e serios, do sector do medio ambiente.
O GECMA ten a vontade firme de coliderar o protagonismo de sensibilización dunha cidadanía comprometida e participativa co desenvolvemento sostible da nosa área metropolitana: cidade e demais concellos, propondo a actuación decidida da administración local, así como propiciar un gran debate que conte coa participación de todos os axentes sociais e institucionais.
O GECMA , consciente do ámbito xeográfico da cidade de Vigo, da área metropolitana e da importancia da súa Ría protexerá o seu ecosistema e propoñerá un convenio á Concellería de Medio Ambiente de Vigo, as consellerías de medio ambiente dos distintos concellos que entren na área metropolitana, Consellería de Medio Ambiente da Xunta e ao Ministerio de Medio Ambiente que sirva para a recuperación e xestión integral do vaso marítimo que conforma a ría de Vigo. Este Convenio, acompañado por un Plan especial de Protección da Ría, haberá de abrirse aos demais Concellos abeirados, se é que algún non entra na Área. Consideramos a protección e recuperación medioambiental da ría de carácter estratéxico pola súa importancia económica e social e por representar un sinal de identidade da cidade e o seu hínterland.
Os maiores contaminantes da Ría proveñen dos vertidos dos asentamentos residenciais e industriais dos pobos ribeiregos e especialmente do Río Lagares, debido ás deficiencias observadas no PSIV e na súa EDAR, creando enfermidades hídricas, problemas sanitarios nas praias, deterioro da riqueza biolóxica, malos cheiros, sensación de cloaca nalgunhas partes e alteamento da Xunqueira - debido ás soltas de lodos - que, unido á redución das súas ladeiras impermeabilizadas polo proceso urbanizador (rúas, beirarrúas, edificios ou casas, ...), minora a súa función de absorber os excesos das escorrentías fluviais de ambas vertentes do río nas grandes avenidas, coas conseguintes inundacións nas diversas partes da cidade. Factor importante no mal funcionamento da EDAR é a mestura de vertidos industriais*, fluviais e fecais que sobredimensionan a cantidade de líquidos a depurar e producen a morte das cepas de bacterias aeróbicas e anaeróbicas encargadas de eliminar os residuos orgánicos en suspensión nas augas fecais, convertendo a depuradora nun almacenamento de augas sucias, fétidas, altamente contaminantes e aos lodos das decantadoras en inservibles para a súa utilización, polo que ao evacuarse directamente ao estuario producen a morte fulminante de todo o ecosistema, ata chegar a exterminar lapas e mexillóns nas rocas existentes na praia de Foz, estendéndose a mancha en toda a fronte da praia de Samil, tapizando os seus fondos areosos cunha grosa capa de lodo.
Outro dos problemas que afecta á turbiedade das augas deste precioso vaso, coa conseguinte disminución da riqueza planctónica, base da pirámide acuícola, é o cultivo do mexillón (bateas), cuxas deposicións masivas teñen unha notoria incidencia negativa na calidade das augas. Por iso o GECMA propón a absorción periódica das deposicións, para a súa transformación en abono.
• Nota: Neste sentido, nas medidas propostas (punto 2), facemos referencia a creación dun Laboratorio de Área. Para darnos conta do tema, poñemos como exemplo un dos polígonos industriais do Área Metropolitana de Vigo, aínda que os seus vertidos nos vaian os colectores da EDAR de Vigo, o Polígono de Amoedo, Pazos de Borbén, onde, solo collendo unha das empresas dedicada a metalización electrolítica de pezas de plástico (con cobre, níquel e cromo) podemos observar que a investigación pon de manifesto que a empresa ten instalado un total de 124 cubas para o tratamento de superficies plásticas, de 1800 litros cada unha, incumprindo todas ás leis de prevención e control de contaminación, así como un deficiente almacenaxe dos residuos industriais. En canto o polígono, dicir que carece de todas as infraestruturas básicas medioambientais: abastecemento e saneamento de augas...
Falábamos nun tempo atrás de Depuradora do Lagares e decíamos que: "Es lamentable su estado. Aunque es innegable que en su momento se han realizado acciones y esfuerzos para poner en marcha el Plan Especial de Saneamiento Integral de Vigo que, en principio, se suponía que al entrar en funcionamiento, daría lugar a una mejora sustancial de la situación ambiental en nuestra ciudad, la realidad es que, quizás, por falta de control o verificación, por la escasez de medios, etc., gran parte de las agresiones que se producen al medio viene dadas por la actual EDAR, pese al esfuerzo económico, con ausencia de resultados, realizado en estos últimos años. Esto viene sucediendo en Vigo desde 1998 con la depuradora del Lagares, pese a que le hemos advertido al Gobierno Municipal de entonces -estaban dos gobiernos del PP, uno en la Xunta (Manuel Fraga-Cuiña) y el otro en el Concello de Vigo(Manuel Pérez)- que no se hiciesen cargo de la EDAR hasta que cumpliese la normativa comunitaria y hubiese una certificación de técnico competente de la Xunta de Galicia. Nuestro esfuerzo fue inútil. El tiempo, desgraciadamente, nos dio la razón y la Ría de Vigo siguió contaminándose y el Estuario del Lagares degradándose, dábamos un plazo de un año para ver los malos resultados pero estos se empezaron a ver a los tres meses. Esperemos que ahora podamos aprender de erros y realidades del pasado. Decíamos más, que esta zona húmeda recoge las aguas pluviales y contaminadas de los asentamientos residenciales e industriales radicados en sus vertientes. Hasta épocas recientes, todas estas aguas se vertían directamente al cauce del río, transformándolo en una verdadera cloaca. A partir de 1980, se aborda la programación de unas galerías paralelas a dicho cauce, que termina con la ejecución de unos colectores cerrados que conducen el conjunto de las aguas fecales, industriales y pluviales a la depuradora del Lagares.
Una vez construida la depuradora funcionó los primeros meses, hasta que los lodos inservibles, por estar unidos los contaminantes industriales, se acumularon, después se encontraron con verdaderos problemas y desde hace años se viene prometiendo, por parte de las autoridades, solucionar los problemas y cumplir escrupulosamente las normas medioambientales, pero ni dichas promesas ni los gastos en proyectos y actuaciones han solucionado el problema. ¿Cuánto se ha gastado en estos proyectos y actuaciones, hasta el momento inútiles? (Por no saberse no se sabe ni cuanto costo la depuradora del Lagares, lo que sí sabemos es que la Estación Depuradora de Aguas Residuales que se construyó en el barrio de Teis, y que se enmarcó en plan de saneamiento integral de la Ría de Vigo tubo una inversión, según ha dicho en su momento Cuiña, de 399 millones de pesetas. Sin embargo sus aguas “depuradas”, que se sepa, no se aprovechan para la limpieza de las calles o para la industria, riegos, etc. Estamos, o seguimos, lavando las calles con aguas comestibles, limpias, para volverlas sucias y enviarlas a los colectores que terminan en la depuradora de la junquera). Lo que sí es cierto es que no se logra comprender como una depuradora prácticamente nueva tenga tan mal funcionamiento. Dábamos como solución un alcantarillado separativo de las aguas fecales de las pluviales y por otra parte el tratamiento integral de los residuos líquidos: recogida a través de camiones cisterna y tratamiento en el laboratorio de área, reciclaje y reutilización, de los subproductos industriales. En el alcantarillado separativo, para las aguas pluviales: la separación y aprovechamiento, después de una depuración en pequeñas depuradoras, de las aguas pluviales para la industria, lavado de calles, riego de jardines, etc... Y para los lodos, provinientes de la depuración de las aguas exclusivamente fecales y de las deposiciones del mejillón, un tratamiento adecuado y su aprovechamiento como abonos, etc......."
BREVE RESUMEN DONDE EXPOÑEMOS 30 MEDIDAS POLA CALIDADE DE VIDA E O DESENVOLVEMENTO SOSTIBLE, EN ESPECIAL PARA A ZONA DO ÁREA METROPOLITANA OU QUE LLE AFECTE1.- O GECMA propón o Pacto Cidadán pola Sostenibilidade que conxugue educación, concienciación e participación cidadá coa acción do goberno local, o desenvolvemento sostible e o medio ambiente no centro de todas as políticas sectoriais. Que a Concellería de Medio Ambiente se converta na grande área que lle corresponde. Integrando a relación con todas as áreas para que os aspectos económicos, sociais e ecolóxicos estean interrelacionados. Esta política DEBERÍA realizarse dende a Concellalía de Medio Ambiente pero en estreita relación e sintonía cá alcaldía e tenencia de alcaldía, coa correspondente, ónde axa máis de unha.
Serán as súas funcións importantes, entre outras, a realizar: a concienciación, información, educación e formación do cidadán en temas como: uso do transporte público, conservación do contorno e mobiliario, o ruído ligado ao lecer e a saúde pública, respecto aos animais e á normativa sobre os mesmos, o aforro de enerxía e uso das enerxías renovables, o aforro de auga potable e o uso de augas depuradas para regadíos e mantenemento do cauce e caudal de regatos e ríos, a recolleita selectiva do lixo, a utilización dos puntos limpos e verdes, a utilización dos espazos públicos e verdes, a ecoxestión e a responsabilidade ecolóxica e social, etc.. En definitiva o GECMA ten a vontade de coliderar o movemento medioambiental, en convenio de colaboración cás institucións nunha cidade, nuns concellos e nunha comunidade, máis concienciada e que sexa máis sostible, na que se definan, tamén, os deberes e dereitos do cidadán nun Estatuto de Cidadanía. Facendo a necesaria divulgación a través dunha REVISTA ESPECIALIZADA E COPARTICIPADA.
Nota.- Non obstante hai temas importantes que afectan a pequenos municipios da área nos que se necesitaría a colaboración doutras institucións, por iso O GECMA, tendo en conta o escaso presuposto nestes temas, propón que a Deputación de Pontevedra e as demais institucións en Galicia, cooperen cos pequenos concellos da área de Vigo, e cos do resto da provincia, no asesoramento e na elaboración de proxectos medioambientais, en temas como: recuperación de espazos degradados, rutas de sendeirismo, deseño de parques e xardíns..., impactos ambientais, visuais, medición do ruído, etc. Así como o patrocino de cursos de educación ambiental.
2.- O GECMA propón a implantación dun centro de tratamento, reciclaxe e reutilización dos subproductos líquidos industriais, de magnitude suficiente para absorber a potencialidade industrial do Área Metropolitana, cun servizo de recolleita e transporte a medio de camións cisternas, creando un consorcio para a implantación e mantemento do mesmo entre os industriais radicados neste ámbito, a Zona Franca e las demais administracións públicas responsables do medio ambiente. Así como avanzar na recolleita selectiva, incluíndo os aceites domésticos, usados, potenciando o seu reciclaxe e utilización do biodiésel.
3.- O GECMA acometerá un estudio propio, ou coparticipado, e propón a realización dun alcantarillado separativo das augas pluviais –este estudio realizarase sobre os núcleos necesarias e para aliviar as depuradoras-, (no que se incluirá as augas subterráneas e de fontes que agora están canalizadas aos colectores xerais e que non entren noutra proposta que se fai máis adiante, no punto 23 deste programa), aproveitando nunha primeira fase, por exemplo en Vigo, as canalizacións existentes, con vertido directo ao mar e ao río Lagares e nunca segunda habilitando microdepuradoras de marxen, como se especifica no punto 6 .
En canto ás novas conducións de augas fecais deben establecerse coa suficiente sección, pendente e hermeticidade co fin de aforrar enerxía e evitar sedimentacións e malos cheiros.
4.- O GECMA propón un Plan para a rexeneración, preservación e saneamento integral da Ría, que permita ter unha denominación de orixe para os seus produtos mariños e no que deberá contemplarse a substitución dos emisarios submarinos por mecanismos de reutilización.
5.- Acadar a xestión global do ciclo da auga: abastecemento, augas residuais, augas libres...
6.- O GECMA propón un saneamento integral no que nin unha soa pinga de auga contaminada vaia aos ríos ou á Ría e para iso estudará a conveniencia de establecer pequenas depuradoras de augas fecais, ou pluviais, escalonadas nas respectivas vertentes, as cales de ser aconsellables, serán executadas baixo falso rasante dos montes e outras zonas non urbanizables, con reforestación ou axardinamento das súas cubertas. A auga depurada será aproveitada, vertida directamente ao mar, a os ríos según o concello, ou ao río Lagares, co cal alcánzase maior eficacia na evacuación do auga depurada e alixéirase a concentración establecida na EDAR actual, compensando dese modo o incremento das achegas que a edificabilidade do novo PGOM vai ha xerar. Sen menoscabo do estudio doutra gran macro depuradora (na actualidade está en estudio outra no mesmo Lagares), que reúna os requisitos indispensables como: mecanismos de reutilización e a suficiente pendente, hermeticidade,... do seu emisor submarino. (1) (Ver o final deste traballo base para o programa).
7.- Nas rúas de nova apertura, as instalacións de enerxía eléctrica, telecomunicacións, auga potable e gas cidade e demais suministros han de realizarse en galerías de servizos coas suficientes medidas de seguridade e control; sistema que será adoptado tamén na construción de novos aparcamentos subterráneos baixo as rúas, de tal forma que os cidadáns non sufran as constantes e continuas aperturas e levantamento de rúas e o concello non soporte os gastos, ou parte dos gastos, que comportan os cortes de tendidos eléctricos e doutros suministros, cando se fan as necesarias obras públicas.
8.- Habilitar canteiras esgotadas e puntos limpos para o reciclaxe, machaqueo e reutilización dos materiais inertes procedentes de obras menores da construción, tendo en conta a Lei de Residuos Sólidos. Á súa vez, esixiremos o cumprimento da normativa medioambiental a canteiras e explotacións de ceo aberto, así como a realización do saneamento e recuperación de vertedoiros para a súa reutilización. Por outro lado hai que habilitar lugares onde se poidan depositar e reciclar os materiais inertes de construción e outros para os residuos forestais, os cidadáns e as empresas, sobre todo da construción, hai que darlle posibilidades ónde depositar os residuos, se logo se lle quere esixir e sancionar.
9.- O GECMA consciente da necesidade de auga potable para o futuro, apostará polo transvase do Oitaven-Verdugo e a incorporación do Río Miño, incluso estudando a posibilidade de incorporar un novo encoro debido a necesidade de auga para o futuro da Área Metropolitana e a necesaria adecuación de potibilización de auga ás necesidades de consumo l/s.
O GECMA pide a elaboración dunha ordenanza municipal que teña como obxectivo o aforro e maior eficiencia no uso de auga, así como o apoio a todas as iniciativas que supoñan novas tecnoloxías, instrumentos e mecanismos destinados a o incremento do aforro e a eficiencia do uso de auga no municipio. Tendo en conta a renovación, onde sexa necesario, da obsoleta e envellecida rede de auga, en moitas partes da cidade (punto 24).
O GECMA solicita que se propicie una maior coordinación entre, e cás, administracións competentes e as empresas concesionarias para minimizar as perdas de auga nas conducións e no abastecemento, priorizando a xestión da demanda, á depuración e á reutilización de augas residuais e pluviais. Neste sentido promoveremos campañas de educación e sensibilización cara a diminuír o uso de auga e na procura dunha mellor xestión, incluído os usos municipais.
10.- O GECMA aposta pola riqueza e medio ambiente forestal, no rural da cidade de Vigo e na súa Área Metropolitana, así como pola prevención de incendios, para iso habemos de apostar no medio ambiente rural, tanto no forestal como no agrícola, por un Banco de Terra e por un Fondo de Fomento Forestal (punto extraído do programa de medio ambiente, realizado por Tito Gómez Giráldez, do Congreso de Lugo 1980 e do de 1983) que permita ás persoas maiores, que quedan nese ámbito, ceder as súas terras ou montes e recibir a achega dunha cantidade fixa anual, segundo superficie aportada, con cargo a importe da liquidación da riqueza tallada no momento do seu apoxeo ou da riqueza xerada polo cultivo. Esta proposta, a parte da creación de postos técnicos creará man de obra nova no rural e por conseguinte rehabilitarase todo o medio.
11.- A rexeneración de chans e a reforestación planificada das áreas queimadas serán prioridades nas propostas do GECMA .
12.- Sendo conscientes da necesidade de portos deportivos ao longo da costa viguesa, o GECMA aposta por un número que sexa asumible e por portos que preserven o biótopo, non desvíen as mareas e salvagarden o aporte de larvas e areas ás praias. Desde a óptica do desenvolvemento sostible, e conscientes da necesidade de contar con portos deportivos, aproveitando as especiais condicións da nosa Ría, podemos aceptar a creación de portos deportivos e escolas deportivas náuticas, con celebración de probas marítimas a todos os niveis, potenciando o nivel internacional, requirindo medidas medioambientais tendentes á conservación e protección do medio. Debemos ter en conta que para protexer o medio é mellor desenvolver os portos deportivos con pantaláns de madeira, ou sobre pilastras, que preserven e aumenten o biótopo existente na zona e conserve as praias que poidan haber, de tal forma que sexa compatible o porto e deporte náutico coa conservación do ecosistema, impacto ambiental, visual e praias, no canto de aterramentos que inxustificadamente póidanse realizar.
13.- Puntos limpos na cidade de Vigo e noutros concellos como por exemplo Mos, nos que se debería ter en conta que se habilite tamén a recollida de cds, vídeos, dvds, …usados
GECMA pide a recollida e posterior traslado para a súa reciclaxe dos cds e dvds usados. Esta petición fundaméntase nos seguintes puntos:
Que na última década desenvolveuse de xeito espectacular o uso de materiais informáticos, incrementándose así mesmo o lixo deste tipo que é xerado.
Que entre os soportes de datos informáticos máis usados atópanse os cds e os dvds, refugándose cada ano millóns de unidades que van parar aos vertedoiros repartidos por toda a xeografía do noso país.
Que actualmente existen empresas que se dedican á recollida e reciclaxe destes soportes ópticos, que están compostos nun 99 % de policarbonato.
Que a normativa actual establece como competencia dos entes locais a recollida e o tratamento de residuos sólidos urbanos.
Considerando que é deber dos Concellos realizar as xestións para un adecuado tratamento dos residuos sólidos urbanos que se producen no municipio, pedimos que se adecúen os puntos para a recollida e destrución da información que conteñen estes soportes, co fin de que os cidadáns e as empresas poidan proceder ao seu depósito para o seu posterior traslado ás instalacións nas que se realice a súa reciclaxe
O GECMA, na Área Metropolitana de Vigo, é consciente de que a cidade e o seu ámbito de influencia, non conta con puntos limpos necesarios nalgunhas partes do rural. Pódese realizar un estudio técnico. En principio podemos adiantar: Que técnicos do Grupo de Ecoloxía Científica “GECMA”, con experiencia en sistemas de xestión de residuos, dinnos que sería conveniente situar os seguintes puntos limpos en canto a cidade de Vigo:
a) Zona do Seminario que cubriría parte de Bembrive, parte da Vagunda, parte de Cabral, parte de Sárdoma e Moledo.
b) Zona Tanatorio de Bembrive que cubriría a parte alta de Bembrive, parte alta de Cabral, Mexueiro e todo ese contorno.
c) Zona de Beade - As Carneiras que cubriría Beade, parte alta de Castrelos, Matamá e Valadares.
d) Zona de San Andrés, máis ou menos por onde está Vitrasa, que cubriría San Andrés, parte de Balaidos, Florida, Coruxo, parte de Matamá e parte de Coia.
e) Zona de Bouzas, cubriría a outra parte de Coia, Bouzas, Alcabre, Zona do Berbes e todas as rúas paralelas, a esa zona, ata o centro de Vigo.
f) Zona Centro, onde está a empacadora de lixos (Guixar), cubriría todo Teis e a zona centro de Vigo.
g) Zona Zamanes, dispón dunha canteira abandonada onde a parte da ubicación dun punto limpo pódese utilizar para o machaqueo e reutilización dos residuos inertes procedentes da construción.
h) Podría habilitarse un punto limpo móvil, que se iría situando nas distintas zonas da cidade, para facilitar a entrega, sobre todo para a entrega, deposito e retirada de enseres e electrodomésticos.
En canto a Mos, por poñer un exemplo, tendo en conta a grande extensión do seu territorio e a industrialización que soporta e ademais a previsión de máis parques industrias, creemos que necesita un mínimo de 4 puntos limpos:
A) Tendrá un no futuro polígono de A Veigadaña, os outros podrían ubicarse en:
B) C) D)Non son necesarios macropuntos como se suscitan noutras partes de Galicia. GECMA está en disposición de realizar unha formulación na que os concellos poderían por en funcionamento os seus puntos limpos sen os costos que nestes momentos fan que a meirande parte deles esten pechados. Esta nova formulación, entre outras cousas, trae consigo que a man de obra sería practicamente gratis, sen costos para o Concello e un valor de imaxe moi alto. O investimento sobre estes puntos, amén do terreo, oscilaría entre un 10 e un 20% dos custos que ten calquera outro punto dos proxectados polo anterior goberno da Xunta de Galicia. O GECMA aposta, ónde sexa posible, por reservar unha porcentaxe de empregos en cada punto para minusválidos que se encargarían da atención ao cliente.
O recolleito, e nos puntos ónde non se poida facer unha laboura integral, unha vez tratado nos puntos limpos, levaríase a uns terreos destinados para este menester nalgún polígono onde se efectuarían os labouras de: enfardar, clasificar e meter en liña de produción, é dicir reciclar e valorizar todo tipo de residuos.
14.- O GECMA pide que o Concello prevea a precaución, cautela e prevención como principio de xestión urbanística, coas medidas cautelares para a concesión ou suspensión de licenzas construtivas para certas áreas e actividades que causen degradación ambiental, nos casos de risco dun impacto previsible.
15.- O GECMA aposta por un consumo de recursos proporcionado ao crecemento poblacional previsto e as súas necesidades, incrementando as zonas verdes e evitando a destrución dos espazos ambientalmente valiosos, elaborándose un censo de zonas verdes de titularidade tanto pública como privada.
16.- O GECMA propón a realización dun estudio da paisaxe, profundo e completo, que contemple a incidencia de visibilidade global do territorio.
17.- O GECMA aposta pola protección da calidade atmosférica e acústica, así como a lumínica. O GECMA propón un estudio sobre a contribución directa e indirecta das emisións locais de gases de efecto invernadoiro no cambio climático global co fin da súa redución ou control. O GECMA propón que se realice unha cartografía sonora co fin de delimitar as zonas sensibles acústicas e saturadas, así como as lumínicas, co fin de estudar as medidas preventivas e correctoras.
18.- Enerxía. O GECMA é consciente da necesidade de enerxías para o futuro: aposta polas enerxías renovables. As enerxías renovables outorgan a vantaxe dun menor impacto ambiental e son á súa vez fonte de riqueza e emprego e elemento fundamental de innovación, desenvolvemento tecnolóxico e competitividade. O GECMA aposta pola diversificación enerxética.
Polo momento non ofrece preocupación a dispoñibilidade de potencia eléctrica na cidade de Vigo, pero hai cortes e algúns problema en concellos limítrofes e na súa área. Non entanto quédanos o desenvolvemento da enerxía eólica, solar… e outras alternativas de menor rendemento.
Do mesmo xeito que a auga, o aforro da enerxía, sobre todo da que emite contaminación atmosférica - calefacción, automóbiles, .... - é necesario. O aforro debe facerse a través de políticas de concienciación, primándoo, posto que a enerxía menos contaminante é a que non se consome. A regulación da enerxía eléctrica require que se volva a poñer en vigor a lei do 94 que é a máis apta ca do 97 para o aforro enerxético marcado pola directiva europea.
Faise necesaria a implantación de unha Ordenanza Municipal de Captación Solar Térmica, co fin de implantar esta tecnoloxía en edificios de nova construción, así como edificios oficiais, completado cun Plan de Eficiencia Enerxética do alumeado público e sinalizacións viarias.
Hai que admitir que teremos que instalar xeradores eólicos, respectando os espazos emblemáticos e protexidos, ou correr o risco da enerxía atómica, xa que a enerxía hidráulica dos ríos tocou teito fai tempo, polo que é necesario aplicar nos pantanos actuais medidas correctoras (escala permanente de peixes, bombeos con enerxía eólica nocturna -en horas valle-, etc.) para restablecer o ecosistema, primando os proxectos de maior resolución técnica e menor impacto medioambiental, cousa que non sucedía co anterior goberno da Xunta.
En definitiva, con vistas ao futuro, necesitamos apostar por unha enerxía renovable, limpa e de alto rendemento. O hidróxeno, a eólica, o aproveitamento do oleaxe, a solar e a de fusión, cando haxa tecnoloxía suficiente, entre outras, poden ser enerxías interesantes a potenciar. Ata algunha delas poden ser enerxías propias do área metropolitana viguesa, vendendo o excedente ás empresas que controlen a rede.
19.- Creación da Oficina Municipal do Defensor do Medio Ambiente, elaborándose unha memoria anual, así como un Consello Municipal de Medio Ambiente, participado por a Universidade, asociacións ecoloxistas e cidadáns relacionadas co medio ambiente, organizacións veciñais, …
20.- Propón a elaboración dun Plan Integral de Prevención de Inundacións.
21.- Conseguir para a área metropolitana de ser posible e como mínimo para Vigo a cualificación de Municipio sostible de Galicia, figurando a cidade na cabeza da protección medioambiental non só de Galicia, senón do resto de España.
22.- Reorientación da fiscalidade, mediante a incorporación de impostos ecolóxicos e beneficios e exencións fiscais a través das Ordenanzas Municipais reguladoras de tributos municipais, co fin de reducir o uso de sustancias perigosas e penalizar a xeración de residuos e as emisións contaminantes. Asemesmo, propoñemos un novo sistema de tarificación no consumo de auga potable que potencie o aforro.
23.- Elaboración dun Plan Municipal de Protección e Recuperación de Ríos, Augas Subterráneas, Fontes e Humedales. Nas fontes, sabendo da costume cidadá e aplicando o punto 26, terase en conta tanto as de auga potable como as de manantiales para utilidade de consumo, sinalizando a súa calidade e características.
24.- Estudar a posibilidade da elaboración dun Plan Integral de Abastecemento e Saneamento, o máis efectivo sería para a área, en todo caso (o PESIV está obsoleto) para todo o municipio de Vigo, así como un estudio do mesmo a nivel de área metropolitana.
25.- Fomento e incentivo do transporte público menos contamínante (tranvía, ferrocarril, metro lixeiro... ), tanto a nivel urbano como intermunicipal. Para o fomento do transporte colectivo por en marcha unha tarxeta que sirva para andar nos distintos transportes dentro e entre os distintos concellos da área metropolitana.
26.- Propoñemos a creación dunha Rede de Vixilancia da Calidade do Auga, tanto dos ríos como das augas costeiras, así como de protección de augas subterráneas, elaborando un Mapa municipal de todos os recursos acuíferos.
27.- O GECMA na súa aposta pola política urbana de desenvolvemento sostible e respecto ó medio ambiente, propón que o Concello de Vigo e os da área metropolitana realicen as bases e posta en marcha dun Plan de Estratexia local para a calidade do aire, incluíndose na “Red Española de Ciudades por el Clima”.
28.- O GECMA proporá o Concello e ás consellerías de Medio Ambiente e Educación o fomento e apoio a creación e desenvolvemento das Ecoescolas nos centros educativos da nosa cidade e dos concellos de área.
29.- Incorporar os pregos de condicións criterios e requisitos medioambientais, nos procesos de contratación.
30.- Incorporación de aparcadoiros de bicicletas nas prazas e espazos públicos, empezando pola Praza do Rei, de Vigo.
(1) NOTA: A Xunqueira do Lagares, como espazo físico, ten a función de absorber os excesos das escorrentías fluviais de ambas vertentes do río nas grandes avenidas, reducindo as devanditas ladeiras o seu poder de absorción a medida de que se impermeabilizan no imparable proceso urbanizador (rúas, beirarrúas, edificios, ...), co que as escorrentías increméntase nun menor tempo.
A redución do vaso da Xunqueira, o seu alteamento ou a instalación dunha esclusa ou outra obra allea - non suficientemente ben estudada-, carrexaría os efectos seguintes:
a) O aumento das sedimentacións dós arrastres das ladeiras no reducido espazo do estuario.
b) A formación dunha barra de area unindo as praias de Samíl e da Foz, tendencia contrastada cos ventos do norte e mar de fondo.
c) Inundacións en distintos puntos da cidade, especialmente en: San Andrés de Comesaña, Castrelos, San Miguel de Oia, Balaidos, Sárdoma, etc.
(*Como complemento o estuario, aconséllase tanques de tormenta nalgúns puntos da cidade).
Outro punto importante a ter en conta:
O estuario e a súa xunqueira, como ámbito ecolóxico, cumpre os seguintes fins:
a) O regular os excesos e carencias de fosfatos que o mar - neste caso a nosa ría - necesita para o seu constante equilibrio.
b) O mantemento dunha fauna e flora, en vías de desaparición, sendo a despensa das especies acuícolas ribeiregas, desde o camarón á solla, sargo, etc.
c) Existencia dun área de augas con determinado grado de salinidade, cuxa alteración, por exceso ou por defecto, producirá a desaparición deste biótopo.
Queda pois claro, con esta simple exposición, a necesidade dun estudio profundo que aposte pola recuperación integral do estuario e a súa compatibilidade con obra allea. PARA EVITAR A CONSTITUCIÓN DUN DELITO ECOLÓXICO.
INTERVENCIÓN DE PRESIDENTA DO GECMAA ecoloxía, a protección do Medio Ambiente, é un elemento fundamental dunha economía responsable e de futuro como dixo a presidenta del Grupo de Ecología Científica de Galicia (GECMA), Nelly Pérez Giráldez, nunha recente conferencia:
"Señoras e señores representantes dos cidadáns nas institucións públicas, amigas e amigos, cidadáns todos.
Quero agradecerlles moi sinceramente, a súa presenza neste acto.
Sen dúbida esta nutrida presenza é a mellor demostración das expectativas que se teñen deste grupo tan relevante na historia da ecoloxía en Galicia, en Vigo e en toda a súa Área Metropolitana.
Permítanme compartir con vostedes, algunhas reflexións e algúns sentimentos.
0 primeiro deles, agradecerlle á a todos os asociados do GECMA e a toda a Xunta Directiva , a confianza reiteradamente depositada na miña persoa ó encomendarme exercicio tras exercicio a importante responsabilidade de presidilo. É unha grande honra e seguirei respondendo a esta confianza con todo o meu esforzo, seriedade e a máxima entrega.
Asumín, fai moitos anos, a Presidencia do GECMA de Galicia, comprendendo a grande responsabilidade que significaba. Pero sabía que non estaba soa. Manifesto con orgullo, que presidir o GECMA , que conta cuns técnicos profesionais, membros de distintas profesións do mundo do saber, contar con este equipo, con este grupo multidisciplinar de recoñecido prestixio, cuxa valía, sensibilidade e profunda dedicación persoal o avalan os propios feitos de centos de estudios que ten realizado o grupo, foi e é para min unha honra.
Estou convencida que seguiremos aguantándonos unha tempada máis e que contarei coa súa lealtade e a máis desinteresada colaboración, cós que conforman o grupo, así como cá daqueles que non pertencendo dunha maneira directa o GECMA , han colaborado e creen nel e se senten parte da mesmo.
En todo caso, vaia por diante a miña total disposición para con todos eles.
Historicamente alguén cree que a ecoloxía e a economía están en constante rifa, conflito. Nada é menos certo. Vexamos, unha economía responsable apostaría por un bo saneamento e por unhas augas transparentes na ría que permitisen un mellor ecosistema e crear unha denominación de orixe dos produtos da Ría de Vigo. Polo que podemos ver a ecoloxía, a protección do medio ambiente, son elementos fundamentais dunha economía responsable e de futuro.
Temos en Vigo o mellor porto pesqueiro do mundo e xa TURRIANO falaba na súa época de "un puerto de las barcas y todos géneros de naves y navíos junto a una gran ensenada denominada Pozo del Puerto o Fondeadero del Pozo". Temos en Vigo a mellor ría .........
Vigo, que é cidade dende o ano 1816, estivo habitada polos castrexos e os romanos, que deixaron moitas pegadas artísticas.
Vigo, coma a maioría dos portos galegos, sufriu frecuentes ataques por mar, sendo o duque de Lancaster e Sir Francis Drake os asaltantes máis coñecidos. Tamén a Guerra da Independencia tivo aquí un dos seus escenarios galegos, ao ser a cidade ocupada polos franceses no ano 1809 e liberada polos exércitos de Morillo e Cachamuíña.
Ademais, esta cidade dependía da mitra compostelá, o que privou ao seu porto das concesións ao comercio ultramarino outorgadas ás vilas costeiras de reguengo. Isto determinou que non ocupase un lugar destacado ata que a navegación comercial se liberalizou no ano 1778. No século XVIII houbo algúns intentos de industrialización que non prosperaron.
Un feito relevante para o porto tivo lugar no século XIX, cando se autorizou o establecemento dunha leprosaría na illa de San Simón que, dadas as frecuentes corentenas ás que estaban sometidos os navíos da ruta americana, viña ser un elemento indispensable para todo porto que quixese entrar nas vías marítimas de percorrido longo. Un feito decisivo foi o establecemento de empresarios cataláns que aplicaron as novas técnicas e a organización empresarial á elaboración da sardiña, creando a base manufactureira da cidade moderna. Iniciouse así un proceso histórico caracterizado polo forte desenvolvemento da economía urbana e a formación dun primeiro capitalismo mercantil. A historia de Vigo pasou a ser a dos comerciantes e industriais que engrandeceron a cidade e lle deron ese impulso que o converteu no grande centro de iniciativas e de capital dentro dunha Galicia adurmiñada.
Como vemos, Vigo foi ó longo dos séculos lugar desexado, unha especie de "El Dorado" para Romanos, para as galeras turcas e tunecinas, para piratas ingleses, e outros de non tan lonxe. Vigo fixo fronte sempre e foi quen de chegar a namorar a todos eles para convertelos e converterse en referente do comercio marítimo internacional e referente mundial do mercado da pesca e os seus derivados.
Hoxe, sigue a ser lugar desexado, aqueles episodios de loita polo dominio do comercio marítimo se converten hoxe, en estratexias competitivas entre diferentes espazos marítimos. E o Porto de Vigo vive hoxe un escenario de competencia. O Porto e Vigo necesita mirar adiante e fuxir de liortas estériles de corto alcance.
Fai uns días Vigo comezou unha nova época, unha nova etapa chea de ilusión, de proxectos e compromisos. A miña felicitación ao novo goberno e o novo Alcalde, que me teñen a disposición; a miña felicitación a todos os concelleiros que conforman a nova corporación, desde GECMA desexámosllelos mellores éxitos e fortuna para levar adiante as accións e iniciativas polas que os cidadáns lles outorgaron a súa confianza.
E tempo de unión, de esforzo común. Todos, e digo todos, tomando como referente o OLIVO, árbore de identidade e de unidade; sen escusas, temos unha grande oportunidade fronte a nos. E non podemos fallar.
Neste senso, o GECMA, e eu na súa representación, queremos, quero expresar a miña aberta disposición a traballar nunha mesma dirección, con tódalas autoridades, institución, organismos e cos axentes sociais: empresarios e traballadores, movemento asociativo, con artistas e emprendedores, en definitiva con toda a sociedade, con tódolos cidadáns, porque estou convencida de que o progreso, o desenrolo sostible, da Comunidade demanda a existencia de políticas de cooperación e compromiso entre as súas institucións políticas, económicas e sociais.
O actual escenario económico internacional reflicte un crecemento do comercio e o transporte por riba da propia produción mundial. Isto significa que existe unha nova fase na economía globaliza. Os territorios se especializan en procesos encamiñados á fabricación de unidades e bens cada vez máis fragmentados e dependentes entre si. Desta forma, faise necesario reforzar as conexións entre os distintos establecementos produtivos e de servizos, estimulando un aumento dos fluxos comerciais e polo tanto do transporte.
Un transporte que se efectúa, ademais, por medio de cadeas loxísticas e intermodais de alcance mundial, cada vez máis complexas e que responden ó concepto de transporte "de porta a porta".
Encontrámonos pois con dúas novas características no funcionamento do transporte marítimo que modifican certas pautas do mesmo: a fragmentación da produción e, fundamentalmente, o desenvolvemento da loxística intermodal.A Autoridade Portuaria de Vigo, debe respostar eficazmente neste novo escenario, mellorando as súas infraestruturas, pero sobre todo, traballando coordinadamente co conxunto de axentes e operadores do transporte, dende esta perspectiva do transporte "porta a porta" cunha oferta integrada intermodal marítima-terrestre/terrestremarítima, apoiada nunha oferta loxística eficiente.O Porto de Vigo ha de traballar con visión de futuro e sabendo que está nunha ría que necesita compatibilizar as súas actividades cos insuperables recursos naturais deste precioso vaso mariño. Polo tanto a CALIDADE, SEGURIDADE, MEDIO AMBIENTE e SOSTENIBILIDADE, han de ser elementos esenciais para o desenvolvemento económico e social do Porto, que precisa solos comerciais, industriais e loxísticos, eficazmente comunicados. Todo isto debe ser a base que favoreza o desenvolvemento da economía da rexión, nas diferentes escalas.
Pero o Porto de Vigo tamén é fachada marítima dunha Cidade que reclama de forma xusta vivi-lo mar, vivi-la Ría de forma efectiva, que reclama recupera-lo mar para os cidadáns, para afondar nas tremendas posibilidades das actividades náuticas e deportivas como outro dos motores de desenvolvemento económico e social do noso entorno. Nos creemos que é posible, que é necesario, compatibilizar a imprescindible seguridade e calidade das distintas actividades portuarias coa apertura de espazos para o disfrute dos cidadáns e o desenvolvemento das actividades lúdicas e deportivas vinculadas co mar e coa Ría.Gustaríame rematar como comecei, agradecendo a todos a súa presenza, e reitero, a miña entrega absoluta e incondicional na defensa dun desenrolo, dunha cidade máis humana, dun Vigo mellor para os nosos fillos e netos, a Ría, as súas xentes o seu benestar, a calidade de vida son o principal motivo deste compromiso que adquirín fai anos e que renovo hoxe ante vos. Moitas grazas".
A CONTAMINACIÓNA contaminación do noso aire, auga e solos é unha realidade tristemente asumida pola sociedade que ve o sistema de produción actual un mal menor en aras do crecemento económico e a “calidade de vida”. Sen embargo, este concepto instalado no imaxinario colectivo queda en interdito cando ollamos para o medio ambiente e descubrimos os niveis de contaminantes que existen na natureza e nos nosos propios corpos.
Algúns datos recollidos por Greenpeace e por GECMA no informe "Contaminación en España" poden facernos entender o alcance do problema da contaminación no noso país. O propio Rexistro Estatal de Fontes Contaminantes, EPER, que recolle os datos proporcionados polas 2.159 industrias máis contaminantes de España sobre 44 substancias perigosas, recoñece o vertedura de máis de 1.200.000 toneladas destas contaminantes ao auga cada ano. O aumento da contaminación correspóndese cun aumento da incidencia de determinadas doenzas como o cancro e algunhas doenzas do sistema reprodutor especialmente nas áreas máis contaminadas.
Case catro millóns de traballadores españois (o 25,4% do total) están expostos a substancias canceríxenas. Estímase que, no noso país, 4.000 traballadores morren anualmente pola exposición a substancias químicas, máis de 36.000 enferman e que este tipo de substancias producen máis de 18.000 accidentes laborais ao ano. Ademais, o risco asúmeno sobre todo traballadores non cualificados e operarios de planta.
A contaminación atmosférica provoca en España 16.000 mortes prematuras ao ano, o que supón 10 veces máis que a mortalidade anual por accidentes de tráfico. Estes datos resultan máis preocupantes aínda cando sabemos que veñen provocados polo sistema de produción industrial actual, un sistema para o que existen alternativas. Por que as Administracións non forzan unha mudanza para unha produción limpa?, existen xuros detrás da contaminación?, non existen medidas efectivas ou obrigas legais que impidan que a situación se agrave?, quen vai asumir e está asumindo os custos da degradación do noso medio ambiente?
A contaminación ten unha importante repercusión en augas mariñas e continentais, solos e atmosfera.É dicir, afecta a todas as interfases da biosfera. Xa que logo, calquera ser vivo (vexetal ou animal) que forme parte da cadea trófica está exposto a incorporar no seu organismo calquera composto ou contaminante procedente da nosa actividade industrial.
Entre os diferentes elementos e compostos químicos que se emiten ao medio ambiente cabe destacar pola súa toxicidade e peligrosidad os metais pesados, os organoclorados, os PAHs, as partículas e os radionucleidos.
Os efectos tóxicos sobre a saúde e sobre o medio ambiente son moi variados pero está documentada a relación de moitas doenzas, como algúns tipos de cáncer, con factores ambientais, principalmente a contaminación.
Deben revisarse as políticas industriais e de protección ambiental para que garantan, polo menos, o cumprimento da normativa europea, cousa que non está ocorrendo nestes momentos en España. Para iso, os Gobernos central, autonómicos e locais teñen que fortalecer o control sobre as empresas e a imposición de sancións.
En calquera caso, as cidades e concellos actuais tamén poden traballar no camiño da sostenibilidade. Neste sentido, cada vez son máis as iniciativas a nivel urbano para a instalación de enerxías renovables e sistemas de eficiencia enerxética, xestión ecolóxica dos RSU, transporte sostíbel, etc. Pola súa banda, o cambio climático tamén está promovendo diversas iniciativas en varias cidades do mundo. En España, a Rede de Cidades polo Clima pretende que os gobernos locais asuman unha serie de compromisos para loitar contra este problema.
A NECESIDADES DE PUNTOS LIMPOS Se damos unha volta polos montes dos concellos da Área Metropolitana de Vigo, aínda nos atopamos con que os vertedoiros incontrolados ou aqueles aos que están chegando os residuos sen seleccionar (que son a gran maioría dos que funcionan en España) teñen grandes impactos sobre o medio ambiente, sobre todo polos lixiviados que se producen contaminando solos e augas subterráneas.
Os residuos urbanos son unha mestura heteroxénea de materiais que poden conter decenas de miles de substancias químicas diferentes. Depositar este lixo en vertedoiros pode provocar que estas substancias se liberen ao medio ambiente. No caso de que aínda por riba os queimen, se queiman estes residuos cando os xuntan con ramallos e demais residuos da limpeza de montes, camiños e veigas, a situación é aínda máis complicada, xa que os procesos de combustión comportan a xeración de novas substancias, algunhas das cales se identificaron como moi perigosas. Este é o caso das dioxinas e outras mostras que se tomaron fai algún tempo no monte de Ribadetea, onde se queimaban residuos.
As dioxinas e furanos e os PCBs atópanse entre as substancias que teñen que eliminarse de forma progresiva polo Convenio de Estocolmo para a eliminación de Contaminantes Orgánicos Persistentes (COPs), auspiciado por Nacións Unidas e ratificado por España. Ademais hai que considerar os PAHs que, aínda que non se inclúen neste Convenio, recóllense no Regulamento 850/2004 sobre COPs que ten como obxecto establecer un marco xurídico comunitario que faga cumprir o Convenio de Estocolmo e de Xenebra.
Non existen niveis seguros de emisión para as substancias persistentes (tardan anos ou décadas en degradarse) e bioacumulativas (acumúlanse en todos os organismos da cadea alimentaria, aumentando a súa concentración nos últimos elos). A cantidade final que chega aos organismos vivos, incluído o ser humano (que se atopa ao cabo da cadea alimentaria), é moi superior aos niveis que se emiten los lugares de queima ou incineradoras.
A maioría dos contaminantes aos que se fai referencia neste apartado, o ser depositados e queimados en vertedoiros incontrolado ou outros lugares dos montes, non están suxeitos a control algún sobre a súa emisión ao medio ambiente ou os controles son moi febles impedindo coñecer a emisión real e os efectos que estas liberacións poidan causar.
As dioxinas ocasionan unha gran cantidade de efectos tóxicos xa que actúan sobre un sistema de regulación bioquímica fundamental no organismo común en animais e humanos. As dioxinas exercen os seus efectos uníndose ao “receptor Ah” e como consecuencia afecta a varios xenes.
No grupo GECMA creemos que parte do problema pode ser evitado con boa vontade política equipando os concellos con suficientes e eficaces puntos limpos onde se poidan depositar os residuos sólidos os que fai referencia a Lei 10/1997, residuos agrícolas e forestais –con destino a Biomasa, …-
(1) e ademais complementar con plantas de tratamento de residuos de demolición e construción para a súa reciclaxe e posterior reutilización e comercialización. Esta última sendo unha actividade de tipo industrial habería que facilitarlle chan industrial, mentres que a primeira pódese ubicar en chan non urbanizable común, sempre e cando a parcela teña un mínimo de 5000 metros cadrados.
(1).- Coñécense como residuos agrícolas e forestais, todos aqueles que se xeran a partir de cultivos de leña ou de herba e os producidos no desenvolvemento de actividades propias destes sectores. Máis concretamente, estes residuos obtéñense dos restos de cultivos ou de limpezas que se fan do campo para evitar que a maleza cubras os camiños, as pragas ou os incendios, … e poden aparecer en estado sólido, como a leña, ou en estado líquido, como os purines ou outros elementos residuais obtidos en actividades agropecuarias. Os dous grupos de residuos xéranse por necesidades forestais, non enerxéticas, e son materiais que non teñen calidade suficiente para outras aplicacións que non sexan as enerxéticas.
Os residuos agrícolas proveñen de cultivos leñosos ou herbáceos, que se caracterizan por unha marcada estacionalidade, tanto por razón do momento da súa produción como pola necesidade de retiralos do campo, ou das veirarúas, no menor tempo posible para non interferir noutras tarefas agrícolas e evitar a propagación de pragas e incendios.
Tamén hai que incluír neste apartado os residuos de industrias agrícolas e agroalimentarias, …elaboración de viños, augardentes, (vendimia), etc.
Os bosques son orixe de variada biomasa forestal.
Os residuos forestais, pola súa banda, poden proceder por unha parte do mantemento e mellora dos montes e masas forestais, cando se fan podas, limpezas, etc. e, por outra, dos residuos resultantes de cortar os troncos das árbores para facer produtos de madeira. Estes traballos xeran uns residuos que é necesario retirar do bosque posto que constitúen un risco moi importante na propagación de pragas e de incendios forestais.
Dentro deste grupo de residuos tamén se inclúen os residuos xerados polas industrias forestais, que son susceptibles de ser usados como combustibles. Entre estas industrias atópanse as serradoras ou industrias de primeira transformación, os fabricantes de produtos elaborados de madeira, os fabricantes de produtos de cortiza e os fabricantes de pasta de papel.
Outra fonte de orixe da biomasa residual constitúena as instalacións agropecuarias de cría de animais. Os residuos en forma de purines teñen un alto contido orgánico e constitúen unha fonte cun elevado potencial de valoración enerxética.
Os residuos agrícolas e forestais despois de ser transformados por diversos procesos, dan lugar a diferentes produtos que poden ter aplicacións variadas. Os produtos que se obteñen poden ser sólidos, líquidos ou gasosos e dependendo do caso, terán diferentes aplicacións como a calor, a electricidade ou a forza motriz.
Dunha maneira directa, a combustión dos residuos forestais e agrícolas poden ser unha fonte enerxética para a calefacción no ámbito doméstico, tanto nas instalacións individuais como colectivas.
Tanto os residuos agrícolas como os forestais presentan unha marcada estacionalidade, tanto polo momento da súa produción como pola necesidade de retiralos do campo no menor tempo posible para non interferir outras tarefas agrícolas, e evitar a propagación de pragas ou incendios. Estes residuos, os herbáceos, se ven afectados pola posibilidade de ser empregados na súa totalidade ou en parte para a alimentación do gando.
Os residuos gandeiros son os producidos polos propios animais ao usar a biomasa vexetal como alimento. Este tipo de residuo inclúese dentro do grupo da biomasa animal, e pode ser orixinada por un animal vivo ou un morto. No primeiro caso, dan lugar aos estercos, purines ou camas, e no segundo, aos residuos de matadoiro. O aproveitamento destes residuos con fins enerxéticos necesita un tratamento previo de descomposición da materia orgánica nunhas condicións de operación específicas, e obtense o que se coñece como biogás e que se utiliza como combustible.
A TER EN CONTAA metade dos 115 puntos limpos existentes en todo o territorio da comunidade autónoma galega funcionan deficientemente e, nalgúns casos, ata permanecen pechados. É o caso da instalación do municipio de Baiona, por exemplo, que foi construída fai xa dous anos e aínda non empezou a funcionar.
Papel, material téxtil, baterías, aceites usados, pequenos electrodomésticos, pinturas ou placas radiográficas acaban no mellor dos casos nun punto limpo e calquera residuo que, polo seu tamaño, non poida depositarse en contedores convencionais, estes recintos teñen un custo de mantemento que pode acadar un importe medio anual de 120.000 euros, cantidade que para as arcas dun concello modesto resulta practicamente imposible de asumir, segundo as explicacións facilitadas pola Consellería de Medio Ambiente. Este tema se agrava nalgúns concellos que non cobran ao cidadán o servizo de recollida de lixos, área na que se inscriben os puntos limpos. Outros, os que din estar operativos, non funcionan todos os días -algúns abren tan só unha xornada-, e a duras penas. «Ou 50% deles están pechados. Para os municipios o gran problema é a súa xestión, que pode chegar aos 20 millóns dás antigas pesetas», sostén o responsable de Medio Ambiente, Manuel Vázquez. Dos 115 puntos limpos existentes, 69 han solicitado axudas á consellería.
Unha dificultade engadida represéntana os puntos limpos privados, construídos en solos rústicos de forma ilegal, e outros moitos que non empezaron a funcionar porque as solicitudes se denegaron polos servizos técnico das delegacións provinciais da COTOP.
Abundan os casos de solicitudes sobre todo na provincia de Ourense, que están en fase de legalización mediante un plan sectorial xa presentado pola Deputación, segundo detallan fontes do Executivo autónomo, por que ata agora estábanse denegando todos, por unhas ou outras cuestións.
GECMA PIDE UNIR SINERGIAS PARA ENFRENTAR EL CAMBIO CLIMÁTICO Conjuntar esfuerzos de las diversas instituciones, entidades de toda índole y ciudadanos en general con el apoyo de la UE, es un factor clave para anticiparnos y enfrentar la problemática que representa el cambio climático, afirmó la gallega Nelly Pérez Giráldez, Presidenta del Grupo de Ecología Científica GECMA. Así lo expresó la responsable del grupo en una conferencia impartida en la Asociación Gran Vigo ante técnicos de distintas profesiones. “Creo que deberíamos estar reuniéndonos todos los que tengamos algo que decir en estos aspectos e iniciar unos trabajos de integración que nos lleve a un efectivo Programa Estatal de Cambio Climático. Quizás el organismo adecuado en Galicia, para propiciar la convocatoria de todos los agentes interesados: en el que podría participar el sector académico, social, ecologistas, empresarial, legisladores y representantes de los tres órdenes de gobierno (Local, autonómico y estatal), sería la Consellería de Medio Ambiente. Este programa, con los fondos necesarios, podría ser la base para instrumentar políticas públicas y proyectos institucionales que den respuesta efectiva a los efectos del calentamiento global.
Destacó la importancia de aunar esfuerzos “sinergias institucionales en colaboración con los gobiernos y con el apoyo de las universidades, asociaciones diversas e instituciones de investigación de toda Galicia”. En esta charla puso de manifiesto la importancia que tiene fortalecer las redes académicas y construir una agenda de cambio climático, que considere las vertientes de adaptación y mitigación, así como medidas para la captura de carbono y servicios ambientales, todo ello con una visión estratégica preventiva, considerando aspectos como los gases de efecto invernadero, para lo que se requiere además la formación de especialistas a través de programas de postgrado”.
Continuó repasando las enormes repercusiones que tiene el calentamiento del planeta, la necesidad de enfrentar los problemas a través de un grupo interinstitucional e interdisciplinar que elabore un diagnóstico que dé pie a la implementación de medidas de adaptación y mitigación, así como una línea base de trabajo con un fuerte componente social y acciones de ordenamiento ecológico y control, entre otras, con el apoyo de las nuevas tecnologías y terminó afirmando que “el cambio climático propicia la recurrencia de fenómenos naturales como tormentas, huracanes y frentes fríos”, concluyó.
NELLY PÉREZ GIRÁLDEZ
TITO GÓMEZ GIRÁLDEZ
